ความเป็นมา
พ.ศ. 2512 ครม. มีมติรับหลักการเมื่อวันที่ 28 มกราคม 2512 โครงการพัฒนาผู้นำอาสาพัฒนาชุมชน
พ.ศ. 2512 ทดลองดำเนินการในจังหวัดสกลนครและกาฬสินธุ์ รวม 100 คน
พ.ศ. 2515 ขยายการดำเนินงานโครงการพัฒนาผู้นำอาสาพัฒนาชุมชนออกไปทุกจังหวัด (70 จังหวัดในขณะนั้น)
พ.ศ. 2519 ขยายการดำเนินงานออกไปทุกตำบลที่เปิดเขตพัฒนา
พ.ศ. 2525 ให้คัดเลือกอาสาพัฒนาชุมชนที่เป็นสตรีเพิ่มขึ้น หมู่ละ 1 คน รวมเป็น อช. หมู่บ้านละ 2 คน ครบทุกหมู่บ้าน
ส่งเสริมให้มีการจัดตั้งชมรมอาสาพัฒนาชุมชน และจัดตั้งสมาคมผู้นำอาสาพัฒนาชุมชนไทย จดทะเบียนเมื่อวันที่ 30 กันยายน 2542 ที่ตั้งศูนย์ฝึกอบรมการพัฒนาชุมชน ตำบลสาริกา อำเภอเมือง จังหวัดนครนายก
พ.ศ. 2547 ใช้ระเบียบกระทรวงมหาดไทย ว่าด้วยการอาสาพัฒนาชุมชน พ.ศ. 2547
เพิ่มจำนวน อช. หมู่บ้านละไม่น้อยกว่า 4 คน และ ผู้นำ อช. ตำบลละ 2 คน โดยคำนึงถึงสัดส่วนชายหญิง ใกล้เคียงกัน โดยผู้นำชุมชนได้รับค่าตอบแทนปีละ 4 งวด (รอบไตรมาส) งวดละ 500 บาท/คน
ภารกิจตามนโยบายที่กรมการพัฒนาชุมชนมอบหมาย
1. งานด้านเศรษฐกิจ
2. งานด้านสังคม
3. งานด้านสิ่งแวดล้อม
สิทธิและหน้าที่ของ อช. ตามระเบียบกระทรวงมหาดไทย
-กระตุ้นให้องค์กรประชาชนรู้สภาพปัญหาของหมู่บ้าน และสามารถวางแผนและแก้ปัญหาได้เอง รวมถึงกระตุ้นให้ประชาชนช่วยเหลือตนเอง และเข้ามามีส่วนร่วมการพัฒนาหมู่บ้านของตนได้อย่างมีประสิทธิภาพ
-ริเริ่มและสนับสนุนการดำเนินงานพัฒนา โดยเป็นที่ปรึกษากลุ่มเยาวชน กลุ่มสตรี กลุ่มอาสาสมัคร ตลอดจนองค์กรประชาชน และกิจกรรมการพัฒนาต่างๆ
-ช่วยเหลือสนับสนุนการดำเนินงานตามแผนงาน โครงการ หรือกิจกรรมพัฒนาหมู่บ้าน
-เป็นผู้ประสานระหว่างองค์กรประชาชนกับหน่วยงานของรัฐ องค์กรเอกชนหรือองค์กรอื่นๆ
-ปฏิบัติหน้าที่อื่นตามที่เวทีประชาคม คณะกรรมการหมู่บ้าน องค์การบริหารส่วนตำบล หรือทางราชการมอบหมาย
สิทธิและหน้าที่ของผู้นำ อช. ตามระเบียบกระทรวงมหาดไทย
-มีหน้าที่เช่นเดียวกับ อช. และ
-เป็นผู้ประสานวานระหว่าง อช. ในตำบล
-เป็นผู้แทนของ อช. ในกิจกรรมต่างๆ ที่ได้รับมอบหมาย